Ενώσεις Καταναλωτών καταγγέλλουν τη SHEIN για χρήση σκοτεινών μοτίβων που ενισχύουν την υπερκατανάλωση

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Καταναλωτών BEUC και 25 Ευρωπαϊκές Οργανώσεις – μέλη της[1], μεταξύ των οποίων και η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ., κατέθεσαν σήμερα καταγγελίες κατά της SHEIN στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Δίκτυο για τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. στον τομέα της προστασίας καταναλωτών (Consumer Protection Cooperation Network - CPC Network), για τη χρήση παραπλανητικών τεχνικών («σκοτεινά μοτίβα»). Οι εν λόγω τεχνικές, ωθούν τους καταναλωτές σε αλόγιστες αγορές και οδηγούν σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα που προκαλεί η βιομηχανία της γρήγορης μόδας (fast fashion). 

Νέα έρευνα της BEUC, η οποία βασίζεται σε στοιχεία των Οργανώσεων Καταναλωτών σε όλη την Ευρώπη, αποκαλύπτει τις μεθόδους που χρησιμοποιεί η SHEIN με σκοπό να κατευθύνει τους καταναλωτές σε αγορές που δεν επιθυμούν, σε επιπλέον έξοδα, στην κυκλοφορία μη ασφαλών ειδών ένδυσης σε όλη την Ευρώπη. Επιπλέον, παρεμποδίζει την προσπάθεια των καταναλωτών προς την πράσινη μετάβαση. Ειδικότερα, η έρευνα επικεντρώνεται στη χρήση παραπλανητικών μοτίβων από τη SHEIN που οδηγούν στη ρύπανση του περιβάλλοντος και ωθούν στην υπερκατανάλωση.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα κατέχουν την πρώτη θέση στον κατάλογο των κλάδων που ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή, αμέσως μετά τα τρόφιμα, τη στέγαση και τις μεταφορές. Η «γρήγορη μόδα» (fast fashion) έχει οδηγήσει στην υπερπαραγωγή και υπερκατανάλωση ρούχων, με επακόλουθο τα απόβλητα της βιομηχανίας ρούχων που δημιουργούνται σε παγκόσμιο επίπεδο. Η εν λόγω βιομηχανία, βασίζεται επίσης σε μεγάλο βαθμό σε τοξικά χημικά, μέσω της χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων για την καλλιέργεια του βαμβακιού και μέσω της εξόρυξης ορυκτών καυσίμων και χημικών πρώτων υλών για την παραγωγή συνθετικών ινών, που παράγονται επιπρόσθετα σε κακές συνθήκες εργασίας.    

Τον Φεβρουάριο του 2025, η Επιτροπή ανακοίνωσε τη δική της έρευνα σχετικά με την έλλειψη συμμόρφωσης της SHEIN στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία της προστασίας του καταναλωτή και τον Μάιο κάλεσε τη SHEIN να σεβαστεί τη νομοθεσία και να σταματήσει να χρησιμοποιεί «παραπλανητικά μοτίβα», όπως πλασματικές και εικονικές εκπτώσεις και πρακτικές πίεσης για περισσότερες αγορές π.χ. ψευδείς προθεσμίες αγοράς.

Η καταγγελία που κατατέθηκε σήμερα συμπληρώνει την έρευνα της Επιτροπής και του δικτύου CPC και επισημαίνει επιπλέον στοιχεία, με κύριο σκοπό να επιστήσει την προσοχή των Αρχών να αιτηθούν από τη SHEIN τα εξής:

-          Να σταματήσει να χρησιμοποιεί παραπλανητικές τεχνικές, όπως την «πρόκληση επιβεβαίωσης» (confirm – shaming), μια επιθετική πρακτική συναισθηματικής χειραγώγησης με σκοπό να ωθήσει τον χρήστη σε συγκεκριμένες επιλογές (π.χ. «Είσαι επιλέξιμος για προσφορές τώρα! Είσαι σίγουρος ότι θέλεις να φύγεις;»), τη χρήση  συναισθηματικής πίεσης με σκοπό την ώθηση περισσότερων αγορών (π.χ. «Έχουν απομείνει μόνο xx τεμάχια»), το άσκοπο σκρολάρισμα και επαναλαμβανόμενες ενοχλητικές υπενθυμίσεις (π.χ. χρονόμετρα αντίστροφης μέτρησης με τη λέξη «Προσφορά»), καθώς αποτελούν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (σύμφωνα με την οδηγία της ΕΕ για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές).  

-          Nα μην προβαίνει, με τη μέθοδο της επανάληψης και επισήμανσης «περιορισμένο απόθεμα», στη χρήση μαρτυριών ή μηνυμάτων χρηστών, με σκοπό την αυθεντικότητα της πληροφορίας. 

-          Να σταματήσει να ωθεί τους καταναλωτές να ξοδεύουν όλο και περισσότερα χρήματα για προϊόντα, τα οποία είναι επιβλαβή για τους ίδιους, το περιβάλλον και τους ανθρώπους που τα παράγουν.

-          Να σταματήσει να προκαλεί εθισμό μέσω αλγορίθμων με σκοπό την πώληση περισσότερων προϊόντων και αγορών.

 Εν κατακλείδι, ζητούμε από τις αρμόδιες Αρχές να παρέμβουν ώστε να προστατευτούν οι καταναλωτές από τις παραπλανητικές πρακτικές και η SHEIN να συμμορφωθεί με τη νομοθεσία της ΕΕ.

Επιπλέον, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα, οι παραπλανητικές πρακτικές στη «γρήγορη μόδα» (fast fashion) αποτελούν πρόβλημα όλου του κλάδου και θα πρέπει οι Αρχές να ελέγξουν και άλλους εμπόρους που χρησιμοποιούν παρόμοιες αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.